Nadat de Bondreeks een geslaagde reanimatie kreeg met ‘GoldenEye’, evolueerden
de afleveringen met Pierce Brosnan steeds meer in de richting van
de silliness uit de tijden van Roger Moore. Waar in
‘GoldenEye’ de
gadgets nog tot een minimum beperkt bleven (nuja, relatief gezien
dan toch), zie je in ‘Tomorrow Never Dies’ duidelijk dat de
pogingen om de Bondformule te herdefiniëren voor de nieuwe
generatie meer en meer achterwege worden gelaten. De vrouwenrollen
blijven wel sterker dan ze vroeger waren, en natuurlijk laat de
nieuwe technologie steeds spectaculairdere stunts toe, maar voor de
rest is het weer business as usual voor James Bond in
‘Tomorrow Never Dies’, inclusief de megalomane schurken en de meest
waanzinnige actiescènes.
Jonathan Pryce staat met zichtbaar genoegen te overacteren als
Elliot Carver, een mediamogul, duidelijk geïnspireerd door Ted
Turner en Rupert Murdoch, die de geboorte van zijn nieuwe
wereldwijde satelliet-netwerk wil vieren door eventjes de Derde
Wereldoorlog te ontketenen. Met behulp van een Stealth duikboot die
onzichtbaar is voor de radar brengt hij een Britse onderzeeër tot
zinken voor de kust van China, én laat hij een Chinees
gevechtsvliegtuig exploderen. Groot-Brittannië en China staan
daarmee op het randje van een catastrofaal conflict, dat de
kijkcijfers van Carver geen kwaad zal doen. Maar dan komt James
Bond tussenbeide – samen met een Chinese geheim agente, Wai Lin
(Michelle Yeoh), begint hij druk heen en weer te rennen, blaast hij
vanalles op en crasht hij onnoemelijk veel voertuigen in een poging
de snode plannen van de mediagier te dwarsbomen.
‘Tomorrow Never Dies’ is op zichzelf geen slechte Bondfilm, maar
waar de makers in ‘GoldenEye’ nog pogingen
ondernamen om nieuwe elementen toe te voegen aan wat er al was,
wordt dat hier simpelweg overboord gegooid. Geen diepe gesprekken,
zoals in ‘GoldenEye’, over de
manier waarop James Bond zichzelf afzondert van de mensen om hem
heen, zodat hij zijn emoties niet moet tonen. Geen bitsig conflict
tussen Bond en M over zijn mentaliteit, helemaal geen
nep-psychologie. Regisseur Roger Spottiswoode is blijkbaar al lang
blij dat hij een conventioneel avonturenverhaaltje mag vertellen,
dat zich niks gelegen laat liggen aan z’n eigen onnozelheid maar
gewoon ongegeneerd zijn ding doet. Zelfs met het nochtans bijzonder
eigentijdse gegeven van media-magnaten als de nieuwe schurken van
onze tijd, wordt uiteindelijk maar weinig aangevangen. Een tussen
neus en lippen gepreveld subtextje over de mogelijk corrumperende
macht van grote corporaties (hallo CNN en Fox News?) blijft ook
ergens tussen neus en lippen hangen.
Voor het grootste deel van de film leidt dat allemaal echter wel
tot onderhoudende situaties: de pre credit sequence is een
uitstekende toonzetter voor de tongue in cheek-humor van
de rest van de film, en daarna krijgen we nog een
motorachtervolging per helikopter die écht spectaculair is. Ook een
sprong van het dak van een flatgebouw is in praktische zin absolute
nonsens, maar werkt wel als James Bond-gegeven. En verder krijgen
we opnieuw alle clichés van het genre, die in ‘GoldenEye’ zorgvuldig
vermeden werden: een resem gadgets (waaronder een auto die zich van
op afstand laat bedienen en een gsm die elektrische schokken
geeft), de éne flauwe one-liner na de andere en zelfs een
superschurk die in het lang en breed zijn plannen staat uit te
leggen terwijl hij gewoon een revolver zou moeten nemen en Bond
doodschieten. Zo ambitieus als ‘GoldenEye’ is ‘Tomorrow
Never Dies’ dus niet, maar tegen de tijd dat deze film uit kwam,
was dat ook niet meer nodig. Het fenomenale succes van de laatste
film had verzekerd dat het publiek weer mee was met de held, dus
konden de makers met een gerust hart terugkeren naar meer zeker
terrein.
De regisseur van deze aflevering is, naar goede gewoonte, alweer
een naam die voor het overige nooit echt veel betekend heeft in de
filmindustrie – of het moest al zijn dat u ‘Turner & Hooch’ of
‘Stop! Or My Mom Will Shoot’ tot uw favorieten rekent. Maar goed,
de regisseur is dan ook nooit het punt geweest in de serie. De
producenten maken bij Bond traditioneel zowat alle inhoudelijke
beslissingen, waarna de regisseur een hired hand is, een
ingehuurde vakman die ervoor moet zorgen dat alles een beetje op
budget en op schema verloopt. Roger Spottiswoode levert dan ook
professioneel, maar weinig begeesterd vakwerk af – de beeldvoering
is bijna even voorspelbaar als de plot en getuigt van evenveel
individualiteit en persoonlijkheid. Het is allemaal netjes gedaan,
hoor, daar niet van, maar je merkt wel dat een Bondfilm al in geen
jaren nog een liefdeswerk is geweest van eender wie.
De acteurs zijn van wisselend allooi: Brosnan zelf is na
‘GoldenEye’ nog
meer in z’n rol gegroeid en speelt hem met een goede mengeling van
gezonde agressie en toch een gevoel voor humor. Michelle Yeoh als
Wai Lin lijkt dan weer last te hebben van haar Engelse tongval – de
spontaniteit van haar acteerpestatie gaat grotendeels verloren in
de moeite die ze heeft om haar teksten verstaanbaar en zonder
stotteren op te zeggen. Je mérkt echt dat ze soms zelf niet precies
weet wat ze aan het zeggen is, maar gewoon haar dialogen fonetisch
van buiten heeft geleerd. Niet slecht geprobeerd, maar je merkt het
toch. Jonathan Pryce gaat dan weer vrij geestig over de top als
Elliot Carver, een man wiens ambitie en eerzucht recht evenredig
toenemen met de omvang van zijn immer briesende neusvleugels. Het
is er óver ja, maar dat zal dan wel weer bij het genre horen,
veronderstel ik.
Niet nieuw voor de reeks, maar wel steeds pertinenter aanwezig,
is de product placement, die hier echt tot storende hoogtes wordt
opgedreven. BMW, Avis en anderen zullen verdomd diep in hun buidel
hebben moeten tasten om deze schaamteloze reclame te verkrijgen. Ik
kreeg spontaan een beeld voor ogen van een niet al te snuggere
zakenman die na het zien van de film immens teleurgesteld is
wanneer hij in de garage hoort dat er geen BMW’s met hittegeleide
raketten verkrijgbaar zijn.
‘Tomorrow Never Dies’ is een afdoende, maar uiteindelijk weinig
memorabele Bond. Je kijkt ernaar, haalt je schouders op en zo ga je
dan weer op naar de volgende.
