Wanneer klassieke muziek en rock elkaar ontmoeten, gebeurt dat maar al te vaak bij monde van een megalomane rockgroep die droomt van een symfonisch orkest om hun nummers meer bombast te geven. Een enkele keer interpreteert een klassiek ensemble rocknummers, maar het omgekeerde leek nooit te gebeuren.
Het Leuvense Grim debuteerde in 2003 evenwel met Take Your Seat, waarop ze enkele nummers ("Gymnopédies", "Gnossiennes" en "Ogives") van de componist Eric Satie interpreteerden en in het keurslijf van postrock goten. De lowbupdgetbewerkingen sloegen niet alleen bij (post)rockers aan, maar wisten ook de cultuurliefhebbers van onder andere Klara te charmeren. Met hun tweede album White Light, deze keer met bewerkingen van twee Arvo Pärt-composities, bewijzen ze meer dan een gimmick te zijn. Hier spreekt een groep met een duidelijke visie.
enola: Bij de naam Grim denkt iedereen onmiddellijk aan de gebroeders Grimm, maar ik hoorde dat jullie hem ergens anders vandaan gehaald hebben.
Koen (gitaar en bas): "De naam komt uit een Hal Hartleys film, Henry Fool, waar een personage in meespeelt dat Grim heet. De sfeer van die film past volgens mij heel goed bij onze muziek."
Pieter (Fender Rhodes piano): "We hebben de naam inderdaad uit de film gehaald maar je hebt natuurlijk verschillende connotaties bij het woord. Je kan de link met de sprookjeswereld leggen en met het woord zelf: De Morgen noemde onze muziek grimmig en daar kan ik me wel in vinden."
Diederik (drums): "Eigenlijk wilden we onszelf The Beatles noemen maar die naam bleek al ingenomen te zijn."
enola: Tegenwoordig valt de term "postrock" maar al te snel alsof het een kwaliteitslabel betreft. Zien jullie jezelf als een postrockgroep?
Pieter: "Ik denk niet dat we een prototypische postrockgroep zijn."
Diederik: "We zijn vanuit het concept vertrokken om klassieke nummers te interpreteren op een manier die voor ons natuurlijk overkomt: door de partituren gedeeltelijk los te laten en zo een spanning te creëren tussen de twee muziekstijlen. Nu, we zouden hoe dan ook bij het postrockgenre geëindigd zijn, zelfs als we niet-klassieke stukken vertaald zouden hebben."
Koen: "Het draait bij ons vooral om de link tussen klassieke muziek en postrock. We spelen klassieke muziek maar wel in een postrockvorm."
enola: Is dat niet verschrikkelijk moeilijk?
Koen: "Ik ben met het idee bij Pieter gekomen maar het heeft nog meer dan een jaar geduurd eer we eindelijk de juiste vorm hadden gevonden. Satie is zo al minimaal en we wilden meer doen dan zomaar een uitvoering, we wilden de songs bewerken. Niet elk nummer werkt natuurlijk, je moet zoeken naar nummers die je kan bewerken."
"We interpreteren van Pärt ook maar "Spiegel" en "Alinea" dus na een tijdje ben je die twee partituren kotsbeu. De "Alinea"-bewerkingen gingen heel snel, maar "Spiegel" was verschrikkelijk moeilijk door zijn lineaire opbouw. Pieter was er maar niet van te overtuigen dat het een goed nummer was, maar uiteindelijk hebben we er toch drie versies van opgenomen en elke keer diende ik hem opnieuw te overtuigen, maar uit die frustraties zijn wel goede nummers gekomen. (lacht)"
Pieter: "We hebben ook andere nummers dan deze die op de cd staan geprobeerd, maar dat werkte niet. Je vertrekt vanuit de partituur en die speel je eerst na, want het kan maanden duren voor je een perspectief vindt en een bewerking kan maken."
Diederik: "Bij White Light hebben we heel hard gezwoegd om de songs natuurlijk te kunnen brengen. Bij "Spiegel" hebben we er meer dan een jaar over gedaan om een manier te vinden om het nummer te kunnen vertalen en het toch nog ongedwongen te laten klinken."
enola: En wat vindt Pärt er zelf van? Heeft hij toestemming gegeven?
Koen: "Er is een officiële cd van hem waar dezelfde twee nummers op staan, maar wel in een andere volgorde. Pärt zelf is nu met koorgezangen en christelijke muziek bezig. Toen we het platenlabel Universal contacteerden, wisten ze niet eens meer dat hij bij hen zat terwijl hij toch een bekende naam is. Toestemming hebben we niet moeten vragen, want zoals bij alle covers het geval is, kan het zolang je maar dokt. Satie is publiek domein dus dat vormde geen probleem."
enola: Je betaalt voor de nummers die je op je eigen cd zet, snijden jullie dan niet in jullie eigen vel?
Diederik: "We doen het natuurlijk niet om den brode. Het is onze hobby, zoals sommige mensen gaan voetballen, spelen wij muziek."
Pieter: "Er is wel een bewerkersaandeel en dat hebben we aangevraagd: dan krijg je een percentage van de opbrengsten. Bij Satie hebben we het echt moeten aantonen dat het om bewerkingen ging en niet om uitvoeringen, maar nu zou het geen probleem mogen vormen. Maar het gaat om zulke beperkte oplages dat je er sowieso geen geld uithaalt."
Koen: "We zijn een nichegroep. Zolang we maar onze investering eruit halen, zijn we al tevreden. We werken alledrie dan ook fulltime. We zien muziek als voetbal, twee keer in de week trainen we en af toe hebben we een match. De ene keer spelen we mee in de Champions League en de andere keer in derde klasse."
enola: Hoe zijn jullie bij deze componisten uitgekomen?
Koen: "Ik ken eigenlijk niets van klassieke muziek maar ik was via een vriendin wel met Satie in contact gekomen en toen bleek dat Pieter altijd Satie gespeeld had. Nu denk ik dat sowieso we maar tien procent van de klassieke muziek kunnen bewerken. Bij Satie speelt het repetitieve en de soberheid van de muziek een rol, er is een pianolijn die we dan interpreteren kunnen. Bij Pärt vind je niet het repetitieve maar wel het lineaire terug en we kunnen het technisch aan, dat speelt een belangrijke rol want zo technisch zijn we niet onderlegd. Maar het gaat natuurlijk om de muziek zelf, die moet ons aanspreken."
"Het is de bedoeling dat we een drieluik uitbrengen. Na het repetitieve van Satie en het minimalisme bij Pärth, zou er op het derde album de zang bijkomen. Op die manier krijg je bij onze albums een overzicht van wat er binnen de klassieke muziek mogelijk is. Voor het derde album hebben we eerst Bach overwogen maar het zal waarschijnlijk Kurt Weill worden, hij heeft een aantal opera’s en hij is een bekende 20e-eeuwse componist. Op elk album willen we namelijk iets anders proberen maar wel met een bekende componist om de mensen te lokken. Nu, elke plaat is een zoektocht dus het ligt zeker nog niet vast."
Diederik: "Pin ons dus nog niet vast op een naam want als het niet werkt, dan zoeken we natuurlijk iemand anders."
enola: Jullie kiezen duidelijk ook voor recente componisten, eind 19e, begin 20e eeuw.
Pieter: "Het is belangrijk om de juiste componisten te kiezen, er hing een verandering in de lucht op dat moment. Een typische barokcomponist als Bach is te vol en te druk om iets mee aan te vangen. De impressionistische componisten zijn op dat punt veel interessanter."
Koen: "Ik ken weinig van klassieke muziek maar ik reik wel de ideeën aan waarna Pieter de partituur analyseert en Diederik de drum bepaalt."
Diederik: "Eigenlijk vullen we elkaar heel goed aan: Koen zit met heel veel klanken in zijn hoofd, terwijl Pieter technisch het beste onderlegd is en ziet wat we binnen de muziek zeker moeten behouden. Ik slaag erin om de structuur te zien in de nummers en zelfs het rockelement erin te brengen. Sommige groepen draaien rond één persoon terwijl andere groepen een eenheid vormen, net als Grim."
enola: In de albumcovers zit er ook een eenheid, vind ik. Ga je die doortrekken naar het derde album?
Koen: "Ik bedenk meestal de ideeën voor de hoezen. Op het eerste album had je de stoel, nu de "briquet" die door een vriend van me ontworpen is en ik weet al hoe de derde cover eruit zal zien, maar dat houd ik nog even voor mezelf (grijnst). Als je de twee, en later drie, hoezen vergelijkt, zal je merken dat ze eenzelfde opbouw hebben en alleen van kleur en voorwerp op de cover verschillen."
"We hebben al aan vinylplaten gedacht maar een object moet ook functioneel zijn, voor mij is vinyl geen meerwaarde, hoe mooi de hoezen ook zijn. Ik behoor niet tot de vinylfreaks en ik ben er ook nooit mee opgegroeid. Volgens mij heeft het een waarde voor dj’s maar niet voor ons. Het is een meerkost die we ons niet kunnen permitteren."
enola: En wat staat ons te wachten na dit drieluik? Eigen nummers of andere bewerkingen?
Koen: "Ik ben een ongelooflijke James Bond-fan en ik zou heel graag de klassieke Bondsongs in een Grimuitvoering brengen, Ennio Morricone is ook een componist die veel mogelijkheden biedt. Grim is een klassiek ensemble dat dingen bewerkt, met eigen nummers zou Grim niet meer dezelfde groep zijn."
Diederik: "Covers interpreteren, stimuleert ook de creativiteit. Bij eigen nummers verval je al snel in oude patronen, terwijl je bij covers gedwongen wordt je eigen grenzen te verleggen."
Pieter: "Je werkt met beperkingen en die moet je overstijgen."
enola: Dat lukt blijkbaar wonderwel want jullie raken zowel bij rockfans als bij liefhebbers van klassieke muziek een snaar, als ik jullie concertlijst bekijk.
Diederik: "Onze grote schrik was dat we tussen alles in zouden vallen, maar het omgekeerde is gebeurd: we hebben zowel het voorprogramma van Explosions In The Sky gedaan als Het Festival van Vlaanderen en het Klara-festival."
Koen: "Met Grim zijn we echt in een gat gedoken, ons derde optreden was al op De Nachten. We zijn een nichegroep maar we hebben wel de luxe gehad om op mooie locaties te spelen."
enola: Tot slot, is Grim nu een rockgroep of niet?
Pieter: "Je status wordt bepaald door waar je speelt: wie jeugdhuizen afschuimt, wordt gezien als een rockgroep terwijl wie op culturele gelegenheden gezien wordt, de naam krijgt een klassiek georiënteerde groep te zijn."
Diederik: "Ik zie mezelf als een rockmuzikant maar Grim als een ensemble."
Koen: "Ik voel me een rockmuzikant met oog voor detail."
