Massive Attack :: Collected

Robert Del Naja, het brein achter Massive Attack en ook wel bekend
als ‘3D’ (wat sinds het einde van de jaren ’90 wat kig klinkt),
vindt het vervelend als mensen zijn muziek als ‘duister’
omschrijven. Een etiket als ‘duister’ krijgen is natuurlijk heel
veralgemenend en kan muziek geweld aandoen, maar toch bewijst deze
‘Collected’ opnieuw hoe vaak Del Naja in zijn muziek en teksten de
schaduwzijden van de mens opzoekt.

Een best of duidt bij de meeste artiesten of projecten op
een fase die afgesloten wordt, of zelfs op een carrière die voorbij
is. Cynici zullen graag opmerken dat het voor Massive Attack
stilaan de laatste richting uit begint te gaan. Na het verdeeld
ontvangen ‘100th Window’ is er geen studio-album meer verschenen
(tenzij men hun soundtrack voor ‘Danny The Dog’ (of ‘Unleashed’)
meetelt) van de groep uit Bristol, en de onenigheid tussen de
oorspronkelijke groepsleden lijkt permanent. Voor later dit jaar is
echter een nieuw album aangekondigd met de titel ‘Weather
Underground’ en hoewel ze blijkbaar niets meer tegen elkaar te
zeggen hebben, zijn Daddy G en 3D toch bezig samen te werken aan
het nieuwe album. ‘Collected’ lijkt dan uiteindelijk toch eerder
tot het eerste genre van best ofs te horen, en daar kunnen
we alleen maar blij mee zijn.

Er bestaan twee versies van ‘Collected’, één met en één zonder een
dvd. De versie zonder dvd, het moet gezegd, oogt daardoor wat pover
omdat die slechts bestaat uit één cd met veertien nummers, waarvan
één nieuw nummer. Het doet de back catalogue van Massive
Attack oneer aan om er slechts dertien nummers uit te kiezen voor
één cd, maar langs de andere kant kan men argumenteren dat dit de
kwaliteit ten goede komt. Ten andere blijkt ook dat de keuze van
songs goed opgebouwd is en dat ze niet zomaar lukraak bij elkaar
zijn gegooid. De cd opent met ‘Safe from Harm’, een uitgesponnen en
contrastrijke track die beelden oproept van verlaten straten in
grootsteden, en hoe toeval en angst het pad van elkaar kruisen.
‘Karmacoma’ voelt nog typischer aan als een song van de jaren ’90,
en doet denken aan een mondainere en tragere versie van nummers van
Leftfield uit die periode. 3D mag dan ontkennen donkere muziek te
maken, het onder een bedrieglijk lichte vibe relaties aangaan en
meisjes ontmaagden is in elk geval een ernstige zaak. Een hele
wereld komt tot leven in één nummer. ‘Karmacoma’ is dan ook sterk
gekozen als titel: de wet van oorzaak en gevolg en haar staart
(coma), of net het zich in slaap (coma) wiegen met oppervlakkige
platitudes. De gevolgen zijn niet te overzien.

Dan volgen drie nummers van wat gezien wordt als Massive Attacks
beste album tot hier toe, ‘Mezzanine’. Over ‘Angel’, ‘Teardrop’ en
‘Inertia Creeps’ is al zoveel gezegd en geschreven dat het
nauwelijks de moeite is om te herhalen, en de keuze van die tracks
lijkt dan ook wat obligaat. Toch blijft dit trio moeiteloos
overeind en bewijst het dat ze elk apart en ook samen absolute
dijken van nummers vormen: het traag opstijgende, sinistere ‘Angel’
lijkt recht uit de diepte van een hart op te wellen, en slaagt erin
kracht en zachtheid op wonderbaarlijke wijze te laten convergeren
zonder te vervallen in pathos. De volgende twee nummers zijn dan
weer oefeningen in de aparte onderdelen van ‘Angel’: zoals
‘Teardrop’ zacht en mild is, stribbelt ‘Inertia Creeps’ tegen in
een afdaling in verveling, spijt en waanzin. 3D bewijst ook het
ongelijk van de andere Massive Attack-leden toen die zich kantten
tegen het gebruik van elektrische gitaren. Ze geven een uniek
cachet aan de nummers, en zorgen ervoor dat ze tanden krijgen, dat
ze blijven hangen bij de luisteraar. De dreigende nevel die op komt
zetten met ‘Inertia Creeps’ wordt echter spoedig weer verdreven met
‘Protection’, een kwetsbaar en eerlijk nummer. Het valt op hoe
oprecht en juist het blijft klinken, ondanks de tijd en de
overdreven positieve kritieken die over het nummer en over elkaar
heen zijn gevallen. Dat dit kan, draagt alleen verder bij aan de
grootsheid van een groep als Massive Attack.

Hierna zitten we aan de helft van de cd met ‘Butterfly Caught’, een
– sorry 3D – enorm duister, hypnotiserend en beklemmend nummer. De
eerste tonen van het nummer doen bloed verkillen, en de ijle vocals
zorgen mee voor de abstracte sfeer. Waar het nummer op ‘100th
Window’ gold als één van de absolute hoogtepunten (en ook in het
midden van de cd geplaatst was), had het hier nog meer kunnen
zorgen voor een contrasterend effect: van de warmte en tederheid
van ‘Protection’ naar het koude, zelfs laffe en berekenende
‘Butterfly Caught’ dat zich op het einde uitgebreid ontvouwt in
tragische strijkers, als sneeuw of regen die neervalt in kille
straten. Niets van dat alles: misschien om de hevige kritiek op
‘100th Window’ tegemoet te komen, is ‘Butterfly Caught’ verminkt
door het in te korten en er een paar nodeloze brokken piano
overheen te gooien. Een nummer dat uitblonk in kille paranoia
verandert zo in een overladen, chaotische compositie. Gelukkig
wordt veel goedgemaakt door ‘Unfinished Sympathy’ en ‘Risingson’,
die misschien de beste nummers zijn die Massive Attack ooit gemaakt
heeft. Het verdriet in het (nog steeds) regenachtige Bristol wordt
afgewisseld door het verdovende gedreun van een nachtclub, of
beter: de holle binnenkant van een nachtclubganger, zijn seksuele
fantasieën en het donkere (sorry 3D!) roofdier-achtige aspect van
diens persoonlijkheid. Del Naja en Daddy G vormen een spannend,
bedreigend en mysterieus duo, als twee partners die elk moment
tegenstanders kunnen worden en omgekeerd. Denk aan een vertraagde
versie van Heat maar dan in een
nachtclub in Bristol.

‘What Your Soul Sings’ en ‘Future Proof’ vergden allicht moed om
aan de cd toe te voegen. Vele fans zullen boos zijn dat deze
nummers en niet ‘Special Cases’ of nog ouder werk van ‘Blue Lines’,
‘Protection’ en ‘Mezzanine’ het haalden ten voordele van nummers
die algemeen als minder belangrijk beschouwd worden. Waarom ze deze
songs van ‘100th Window’ overeind hebben gelaten en niet ‘Butterfly
Caught’, is een raadsel. ‘What Your Soul Sings’ lijkt een
doorslagje van ‘Protection’ en ‘Teardrop’ en blijft dan ook niet
echt hangen, Sinéad O’Connors pathetiek ten spijt. ‘Future Proof’
is een nummer dat in het begin even oplicht als een dwaallicht in
stedelijke smog, en op het einde steeds dieper afdaalt – of beter,
uitademt – in een leegte van druggebruik en identiteitscrisis. Ook
de volgende track, ‘Five Man Army”, is een vrij onlogische keuze,
maar getuigt van moed. Het sluit terug aan bij de eerdere, druk
bevolktere periode van Massive Attack en roept de sfeer van
‘Karmacoma’ terug op. Horace Andy’s smeuiige verwijfdheid wordt
afgewisseld en gecontrasteerd door het gehak en het
heen-en-weer-getrek van Del Naja en Daddy G. Toch kan men niet
ontkennen dat de kaars van de cd langzaam aan het uitdoven is. In
plaats van de beste nummers te verspreiden, heeft men voor een
gespierde bundeling gekozen voorin de cd, om ruimte over te laten
voor eigen keuzes. Bij sommige puristen en excentriekelingen zal
dit allicht scoren, maar de gemiddelde fan zal volgens mij toch
eerder de eerste zes nummers blijven beluisteren. Ook het suikerige
‘Sly’zal daar weinig aan veranderen. Het roept iets te veel
caramel, Björk en foute femmes fatales op om echt geloofwaardig
over te komen in deze context, en heeft soms nogal bruuske, scherpe
samples die niet echt lijken te passen in de anders glooiende,
vibrerende soundscapes die Massive Attack zo kenmerken.

Dan rest er nog één nummer op de cd, het nieuwe “Live with me” met
jazz- en soulzanger Terry Callier. Het zou een voorsmaakje moeten
vormen op de nieuwe cd, en er hangt dus veel van af. Toen The
Prodigy indertijd ‘Baby’s Got A Temper’ uitbracht als appetiser
voor hun nieuwe album, haakten de fans massaal af. Het nummer
haalde de nieuwe cd nooit, maar toen waren ze er voor velen al aan
voor de moeite. Gelukkig gaat ‘Live With Me’ niet de mist in. Het
klinkt opnieuw oprecht, en hoewel we zachtgekookt zijn door de paar
songs die er aan vooraf gingen, nestelt ‘Live With Me’ zich opnieuw
in de ziel, met eenvoudige woorden en een doorleefde zangpartij van
Callier. Na het dunne, soms wat vervelende pathos van Horace Andy
klinkt de soulvolle, wanhopige en zwarte stem van Callier een stuk
levendiger.

Wie een Massive Attack afficionado is, haalt deze zeker in huis en
moet dat ook vooral doen. Ook voor wie nog geen Massive Attack
geproefd heeft, is dit een prima opener. Het is meer dan de moeite
waard om de speciale versie met dvd in huis te halen voor een paar
euro’s extra, want ook daar liggen nog enkele parels te wachten.
Wie echter een definitieve best of had verwacht, met een
foutloze (maar zoutloze) selectie van tracks, zal nog moeten
wachten. Het enige wat me aan deze cd blijft storen, is het
verprutsen van ‘Butterfly Caught’, maar over het algemeen is deze
schijf van een goed tot zeer goed niveau.

Release:
2006
Virgin

verwant

Best Kept Secret 2021 presenteert line-up

In normale omstandigheden zou vandaag Best Kept Secret 2020...

Massive Attack: Mezzanine XXI :: 31 januari 2019, Paleis 12

Mezzanine, het baanbrekende album van Massive Attack, blies vorig...

Massive Attack :: Mezzanine (1998)

Triphop was een karikatuur geworden, dus triphop moest dood....

Massive Attack exclusief naar Les Ardentes

Massive Attack, het cultcollectief uit Bristol dat vandaag als...

Massive Attack, Warpaint en meer voor Down The Rabbit Hole

De eerste bevestigingen voor Down The Rabbit Hole 2017...

aanraders

Bolis Pupul :: Letter To Yu

Bolis Pupul is al lang niet meer ‘de zoon...

Porcelain id :: Bibi:1

Ook wij moeten er soms aan herinnerd worden dat...

Hurray For The Riff Raff :: The Past Is Still Alive

Alynda Segarra. Bound for Glory. Was Small Town Heroes in...

Daniel Boeckner :: Boeckner!

Als kind is Dan Boeckner zeker niet in een...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

Â¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in