Voor wie na de verzamelde filmografie van Spike Lee nog niet
begrepen had dat racisme geen lachertje is, bij deze: racisme is
geen lachertje. Zelfs een Hollywoodhoer als Joe Roth heeft dat
ondertussen begrepen, en dat is nota bene de regisseur van ‘Christmas with the Kranks’ – als die het al
snapt, moet het écht wel duidelijk zijn. De man bokste dan ook maar
snel ‘Freedomland’ in elkaar, een hopeloos belerend en sentimenteel
thriller-drama dat het midden houdt tussen een whodunit, een
drama over raciale spanningen, een aflevering van een niet bijster
geïnspireerde soap en een doosje valium. Het resultaat is typisch
zo’n prent waar de goeie bedoelingen van afdruipen, samen met de
clichés en de langdradigheid. Als de mensen echt nog behoefte
hebben aan vervelende zedenpreken, hoe komt het dan dat de kerken
leeg lopen?
Het verhaal begint wanneer op een avond Brenda (Julianne Moore),
hysterisch en met bebloede handen een ziekenhuis komt binnengelopen
met een verhaal over een carjacking. Politieagent Lorenzo Council
(Samuel L. Jackson) wordt erbij gehaald om nota te maken van de
autodiefstal, maar dit routineklusje wordt algauw iets heel anders
wanneer Brenda zegt dat haar vierjarig zoontje nog lag te slapen op
de achterbank. Ogenblikkelijk wordt zowat de hele politiemacht
opgetrommeld om op zoek te gaan naar de koter, wat de zwarte
buurtbewoners danig op stang jaagt. Jaarlijks verdwijnen er immers
ook een heel aantal zwarte kinderen – waarom is dat groot vertoon
dan niet nodig, en nu voor een blank kind plotseling wél? Council
heeft echter andere zorgen: Brenda’s verhaal blijkt niet waterdicht
te zijn en langzaam maar zeker begint hij te vermoeden dat de
hysterische moeder haar eigen kind vermoord heeft.
Met dat uitgangspunt kun je in principe een goeie film maken.
Eéntje. Het probleem hier is echter dat Joe Roth probeert om er
drie te maken, die elkaar continu voor de voeten lopen. Enerzijds
is er natuurlijk simpelweg het thrillergegeven: dat kind is vermist
en wat is ermee gebeurd? Van in het begin is het eigenaardig hoe
Roth steeds op zoek gaat naar sterk geforceerde suspense in dit
aspect van het verhaal. Wanneer Brenda aan Lorenzo vertelt dat haar
zoontje nog in de auto zat toen die werd gestolen, schiet de agent
ogenblikkelijk in paniek, hij begint tegen Brenda te brullen,
Brenda wordt steeds hysterischer en de camera begint te draaien dat
het een aard heeft. Dat heet dan “intensiteit”, veronderstel ik.
Het probleem is dat het niet klópt op dat moment in de film. Joe
Roth regisseert die scène aan een zodanig tempo en met een zodanig
hectische dramatische drive (nóg luider tegen elkaar roepen,
komaan!) dat ze meer lijkt te passen aan het einde van een film dan
aan het begin. En dergelijke scènes zijn er nog: scènes die over de
top zijn en bijgevolg niet passen in de structuur van de prent. Als
thriller is dit één van de meest ongedisciplineerde prenten van de
laatste jaren.
Anderzijds is ‘Freedomland’ ook – en daar mag u gerust uw somberste
“slecht nieuws”-gezicht bij trekken – een boodschapfilm, die
ons meedeelt dat blank en zwart nog altijd niet vredevol
samenleven. Naarmate de verdwijning van Brenda’s zoontje
voortduurt, beginnen de onderhuidse spanningen in de achtergestelde
buurt waar alles zich afspeelt steeds voelbaarder te worden, wat
uiteindelijk aanleiding geeft tot luid geschreeuw, hoog opgestoken
spandoeken en zelfs een gelegenheid waarbij Samuel L. Jackson voor
Uncle Tom wordt uitgemaakt. Zelden trilden neusvleugels zo
fotogeniek als wanneer men de heer Samuel L. Jackson een Uncle
Tom noemt.
Dit deel van de film is het minst ontwikkeld van allemaal – wanneer
scenarist Richard Price er de tijd voor vindt, sleurt hij heel die
nevenplot er snel even bij, klaarblijkelijk om zijn publiek toch
maar te laten merken dat hij écht wel iets te vertellen heeft. Een
dergelijk conflict in een arme, overwegend zwarte buurt zou op
zichzelf al stof bieden voor een interessant drama, maar ho, daar
hebben we geen tijd voor. Van hoeveel respect getuigt het eigenlijk
om van de rassenkwestie niet meer te maken dan een achtergrond voor
je eigenlijke verhaal? Om het te degraderen tot couleur
locale?
En daarmee is het nog niet afgelopen, want naar het einde toe
ontpopt ‘Freedomland’ zich zelfs nog tot een soortement
familiedrama. Tijdens het laatste half uur krijgen alle personages
de kans om een hartverscheurend bedoelde monoloog af te steken
waarin de moeilijke relatie tussen ouders en hun kinderen besproken
wordt. En wat blijkt – u houdt het niet voor mogelijk, maar toch,
wat blijkt? Blank en zwart, ze hebben dezelfde miserie, ze kennen
dezelfde frustraties. Jaja, die Joe Roth, hij is voor geen kleintje
vervaard. Maar ja, daarvoor ben je dan ook de regisseur van
‘Revenge of the Nerds II’.
Samuel L. Jackson doet hier wat hij al jarenlang doet (voor een
camera staan en af en toe in een welgemikte tirade uitbarsten),
Julianne Moore staat in overdrive te acteren (heeft er dan echt
niémand wat tranquilizers bij de hand?) en voor het overige wemelt
‘Freedomland’ vooral van de bijrolletjes die veel te weinig worden
uitgewerkt. Iedereen die deel heeft aan deze film, heeft al beter
gedaan.
‘Freedomland’ is een hopeloos ambitieuze productie die zoveel
dingen tegelijk wil doen, dat hij plat op z’n kont valt. Als
thriller is hij weinig geloofwaardig en zwaar over de top, als
rassendrama is hij nietszeggend en als familieverhaal over schuld
en boete… Laat maar. In eender welk echt ‘Freedomland’ zou je op
z’n minst de vrijheid moeten hebben om niet naar dit soort shit te
gaan kijken. Gelukkig maar.
