Altijd leuk wanneer een filmmaker van richting verandert: Danny
Boyle, regisseur van gitzwarte stukjes cinema als ‘Trainspotting’ en ’28 Days Later’, komt hier zowaar aandraven
met een familiefilmpje – wie had gedacht dat Boyle ooit kinderen in
z’n films zou kunnen stoppen zonder hen te laten verhongeren,
verkrachten of opeten door zombies? Zo zie je maar. Het probleem is
echter dat de regisseur zich blijkbaar nog niet erg comfortabel
voelt in z’n nieuwe rol van kindervriend: hij weet een aantal leuke
scènes uit z’n premisse te persen, maar lang niet genoeg, en ook
het religieus ondertoontje is dramatisch zwak uitgewerkt.
Damian (Alex Etel) en Anthony (Lewis Owen McGibbon) zijn twee
broertjes van zeven en negen, die onlangs hun moeder hebben
verloren en samen met hun vader naar een nieuwbouwwijk zijn
verhuisd. Damian is een dromer, die alles afweet van de heiligen en
er geen enkel probleem van maakt om lange conversaties met hen te
voeren – Clara van Assisi komt in zijn speelhuis binnengevallen,
steekt rustig een sigaretje op en zegt: “Ach, eens je in de hemel
bent beland, kun je wel zo’n beetje doen wat je wilt. Het is hier
op aarde dat je moet oppassen.” Wanneer er op een dag een tas met
zo’n 290.000 Britse pond letterlijk uit de lucht komt gevallen,
beschouwt Damian dat dan ook als een geschenk van God zelf.
Anthony, die praktischer is aangelegd, heeft daar zo z’n twijfels
over, maar is niet direct van plan om die bom geld af te wijzen.
Eén probleem: over een week is het nieuwjaar, en daarna zal
Groot-Brittannië overschakelen op de Euro. Als kinderen kunnen ze
moeilijk met zo’n fortuin een bank binnenstappen om het te
wisselen, en het allemaal uitgeven binnen die korte periode is
onmogelijk (hoewel ze zich uiteraard niets ontzeggen in de
tussentijd). Zelfs het allemaal weggeven aan liefdadigheden of de
armen is niet zo eenvoudig.
Dat klinkt als de aanzet voor een bijzonder leuk fantasietje, en
inderdaad, tijdens het eerste half uur lijkt het ook die richting
uit te gaan. Danny Boyle maakt hier dan wel een jeugdfilm, maar hij
heeft z’n lef duidelijk nog niet verloren en kiest er dan ook voor
om van de beide broertjes twee beminnelijke etters te maken. Damian
en Anthony misbruiken de dood van hun moeder constant om dingen
gedaan te krijgen van de volwassenen (“Zeg tegen de man van de
snoepwinkel dat je moeder dood is en hij heeft alles gratis weg!”),
en eens ze hun vondst gedaan hebben, gebruiken ze hun pasverworven
rijkdom om de rest van hun school te kunnen commanderen. Hoe zou je
zelf zijn? Boyle maakt van de kinderen in z’n film geen
Disney-achtige lieverdjes, maar manipulatieve etters (met in
principe een goed hart, dat dan weer wel).
So far, so good, maar na die eerste vreugdevolle vlaag van
ongebreideld kapitalisme (hebben de buren misschien nog een
afwasmachine nodig?), begint Boyle er vanalles bij te sleuren dat
de fun uit de film zuigt. Plotseling duikt er immers een
overvaller op die de zak geld tijdens z’n vlucht van een trein
heeft gesmeten en nu op zoek is naar z’n buit – met de introductie
van dit plotelement verandert ‘Millions’ plotseling in een
soortement ‘Shallow Grave’ op kinderformaat. De humor wordt
teruggeschroefd om een zekere dreiging toe te laten (zal de bandiet
met de zware wenkbrauwen onze twee kleine helden aan mootjes hakken
of niet?), maar aangezien we tenslotte naar een jeugdfilm kijken,
weten we ook wel vanaf het begin dat het zo’n vaart niet zal lopen.
Daarom dat schurken in jeugdfilms steevast als komische figuren
worden gebruikt – het is onmogelijk dat dit soort prent een
unhappy ending kan krijgen, dus maak je van de boeven dan
maar schertsfiguren. Hier doet Boyle dat niet – de regisseur lijkt
vastbesloten om toch maar krampachtig suspense te stoppen in een
film die zich daar niet toe leent.
Bovendien krijgen we een religieuze subtext die op z’n best wazig
is. Wat is nu precies de boodschap van ‘Millions’? In essentie gaat
de film over geloof – geloof in God, in jezelf, in je familie of,
voor wie iets cynischer is aangelegd, in cold hard cash.
Maar Boyle slaagt er niet in om die thematiek samenhangend naar
voor te brengen. We krijgen loslopende heiligen, ontmoetingen met
de schielijk overledenen (allemaal samen: I see dead
people!) en andere surrealistische elementen, inclusief een fel
flikkerende ster van Bethlehem, maar al die elementen liggen daar
maar zo’n beetje te liggen zonder dat er echt een duidelijk punt
uit naar voren komt. Ik veronderstel dat we best niet al te veel
waarde hechten aan geld en gewoon allemaal lief zijn voor elkaar,
dat is nog het veiligst.
Visueel houdt Boyle zich werkelijk nérgens in – de tijden van het
low-budget geknutsel van ‘Trainspotting’ zijn voorbij en de regisseur
is rücksichtlos in de digitale effecen gevlogen.
Aanvankelijk is dat nog wel charmant – Damian en Anthony bezoeken
het perceel waar hun huis zal komen te staan en fantaseren het hele
gebouw om zich heen, dat we gaandeweg zien verschijnen. Aardig.
Maar Boyle weet absoluut niet wanneer hij moet stoppen. De hele
film door worden we geteisterd door felle kleuren, scheve
kadreringen en totaal overbodige effecten. Zo zien we de broertjes
over straat lopen, de camera zoomt uit en dan blijkt dat we naar
een foto keken op een affiche in een uitstalraam. Het vorige shot
is dus een foto geworden, waar de broers in het nieuwe shot naar
kijken. Natuurlijk is dat goed gedaan en natuurlijk mag je dat
soort ijdelheidsshots best in je film stoppen, waarom niet?
Iedereen wil al wel eens tonen wat hij kan met een camera. Maar
‘Millions’ hangt dus van begin tot eind aan elkaar van dat soort
momenten.
Je ziet het zelfs in de setting: de wijk waarin onze protagonisten
wonen, bestaat uit identieke huisjes met vrijwel identieke wagens
op de oprijlaan en identieke vuilnisbakken voor de deur. Niet
alleen draagt dit alweer bij aan de visuele geforceerdheid van de
film, maar het is ook gewoon regelrecht gepikt uit Tim Burtons
films (notenswaardig ‘Edward Scissorhands’). Met dat verschil dat
Tim Burton gewoonlijk wel weet wanneer hij ver genoeg is gegaan en
tijdig ophoudt met z’n visuele goocheltrucs.
‘Millions’ heeft een goede premisse en hier en daar zitten een paar
zeer geestige momentjes verscholen, maar dat kan niet opwegen tegen
een plot die hoe langer hoe meer ontrafelt en de drukkende last van
Boyle’s visuele hoogvliegerij. Doodzonde.
