Verleden jaar verscheen Denys Arcands film ‘Les Invasions Barbares’, over een oude
historicus die weet dat hij gaat sterven en besluit om enkele dagen
samen met z’n vrienden door te brengen vooraleer euthanasie te
laten plegen. ‘The Event’ heeft een min of meer gelijkaardig
uitgangspunt, maar vergis u niet: dit is toch een heel ander
beestje. ‘Les Invasions Barbares’
was het verhaal van een stel intellectuelen op leeftijd die de dood
in de ogen kijken en weigeren zich te verontschuldigen voor hoe ze
hun leven hebben geleid. ‘The Event’ gaat eerder over de effecten
van een aangekondigde dood op de overlevenden: wanneer je
ongeneeslijk zieke vriend zelfmoord pleegt en je doet niets om hem
tegen te houden – hoe sta je dan zelf moreel in je schoenen?
Matt (Don McKellar) is een homoseksueel die langzaam maar zeker aan
het wegteren is aan de gevolgen van aids. In plaats van te wachten
tot hij hulpeloos aan z’n bed gekluisterd zal zijn, besluit hij het
lot in eigen handen te nemen: hij organiseert een grootschalig
afscheidsfeest, waarna hij met de hulp van de mensen die hem het
dichtst nabij staan, een overdosis pillen zal nemen. Aldus
geschiedt, maar kort na de dood van Matt komt plots Nick (Parker
Posey) aan de deuren kloppen van de aanwezigen. Nick is een
assistent-onderzoeksrechter die de opdracht heeft gekregen om de
zelfmoord van Matt te onderzoeken en te weten te komen of het
slachtoffer misschien geen duwtje in de rug heeft gekregen van z’n
familie en vrienden. Voor Nick is het simpel: iemand helpen om er
einde aan te maken is illegaal, de wet is de wet, dus moeten er
sancties volgen. Maar de getuigenissen van de mensen uit Matts
leven, inclusief zijn moeder (Olympia Dukakis) en zus (Sarah
Polley), maken haar duidelijk dat de waarheid nooit zo simpel is
als ze lijkt.
Dat klinkt als de stof voor een banale ziekte-van-de-week-film,
maar regisseur Thom Fitzgerald, eerder al verantwoordelijk voor
‘The Hanging Garden’, weet met behulp van een opvallende dosis
humor die val te vermijden. ‘The Event’ is allebehalve een
snotterfilm – zelfs de meest dramatische, pathetische momenten
worden doorprikt met een prachtig gevoel voor ironie. Neem
bijvoorbeeld een scène waarin Dukakis en Polley samen de as van
Matt gaan verstrooien – er staat een fikse wind, en er waaien een
paar korreltjes in hun kleren. Commentaar van Dukakis: ‘He
always was such a dirty boy.’ Matt zelf kijkt zijn eigen dood
met een morbide gevoel voor humor in het gezicht: met zijn kleine
nichtjes speelt hij “Barbie heeft aids”, en op z’n antwoordapparaat
laat hij het bericht na: “Hallo, ik kan nu niet aan de telefoon
komen, want ik ben naar de hemel. Laat een bericht na en dan zal er
iemand anders u wel terugbellen.” Die humor ondergraaft niet alleen
de haast onvermijdelijke pathos die een thema als aids met zich
meebrengt, maar maakt ook de personages interessanter: dit zijn
intelligente mensen, met een gevoel voor zelfrelativering, boeiende
personen die zichzelf heel goed kennen en bijgevolg met zichzelf
kunnen lachen. Mensen, kortom, met wie je zonder moeite twee uur in
een donker zaaltje kunt doorbrengen.
Wanneer er dan toch zwaardere scènes in de film voorkomen over de
fysieke aftakeling die met de ziekte gepaard gaat, zijn die sober
en smaakvol in beeld gebracht. We zien hoe Matt zichzelf
onderschijt in bed, we zien hoe zijn moeder hem op een bepaald
moment moet wassen en verzorgen, we zien hem in elkaar stuiken
wanneer hij een stuk probeert te spelen op z’n cello. Korte scènes,
die nooit worden uitgerokken om van het stervende hoofdpersonage
toch maar een beklagenswaardig figuur te maken, wel in tegendeel.
‘The Event’ straalt een enorm respect uit voor Matt en voor de
keuze die hij maakt – Matt wordt niet afgeschilderd als een homo of
als een aidspatiënt, maar als een mens die zelf wel eens even zal
beslissen hoe en wanneer hij uit het leven stapt.
In een cast vol goeie acteurs is het Olympia Dukakis die eruit
springt: als moeder van de dode krijgt ze op een vreemde manier de
rol van woordvoerdster op zich gedrukt voor al diegenen die hielpen
bij de zelfmoord. Aan het einde heeft ze een bijzonder krachtige
scène waarin ze aan Parker Posey uitlegt dat: ‘Sommige mensen
sterven alleen. Maar in die kamer, die avond… Daar was liefde.’
En op dat moment voél je het gewicht van meer dan dertig jaar
moederliefde achter die woorden.
‘The Event’ is dus een intelligente, goed gemaakte film die in alle
eerlijkheid en openheid over een moeilijk thema praat zonder te
vervallen in melodramatiek. Dat wil nog niet zeggen dat het een
perfecte prent is: ten eerste kiest Fitzgerald ervoor om te filmen
op digitale video, een formaat waar ik geen fan van ben. In dit
geval was dat allicht een praktische keuze, om het budget te
beperken, maar het resultaat is nogal bevreemdend. Wanneer pakweg
een Lars Von Trier digitaal filmt en daarbij flink met z’n camera
staat te schudden, dan maakt dat deel uit van een visuele stijl:
een bewuste keuze voor een lelijke beeldvoering die de kijker met
de neus op de feiten drukt. Maar hier beweegt Fitzgerald z’n camera
op een zeer traditionele wijze, er worden nergens uitzinnige of
zelfs maar uitzonderlijke dingen gedaan. Het gevolg is dat de
cameravoering en de verhoogde resolutie van digitale video met
elkaar gaan clashen, je krijgt een stijlconflict dat ervoor zorgt
dat het toch even duurt voor je helemaal in de film zit.
Op een meer tastbaar niveau duurt de film ook iets te lang: er zit
een geweldige, symbolische scène aan het eind waarin één van de
personages op pad gaat in New York met een winkelkarretje vol
kartonnen dozen. Die scène bevat de perfecte poëzie om de film op
te eindigen, maar Fitzgerald is blijkbaar bang om met een paar
losse eindjes aan z’n film te zitten, en gaat nog eens een kwartier
door om alles toch maar af te ronden. Waar is dat voor nodig? Hij
had daar de perfecte eindscène, en laat het publiek voor het
overige zelf het werk maar doen, laat ze zelf beslissen wat er met
de personages gebeurt. Ook het personage van Parker Posey wordt
iets te weinig ontwikkeld – haar betrokkenheid wordt in het licht
geplaatst van de dood van haar eigen vader na een lange ziekte,
maar dat blijft een grotendeels theoretisch gegeven. Wat voor
veranderingen haar personage dan ook doormaakt, worden nooit echt
tastbaar voor de kijker.
Ik betwijfel of ‘The Event’ echt een blijver zal zijn – daarvoor
beklijft de film nét niet genoeg. Maar dit is en blijft een moedige
film (je zult in de VS maar eens een film maken over een homo die
zich in de drag scene begeeft én sterft aan aids zónder dat je die
man daarom veroordeelt, de conservatieve yanks grijpen spontaan
naar hun hart), over een onderwerp dat voor maar al te veel mensen
ophield te bestaan eens Tom Hanks stierf aan het einde van
‘Philadelphia’. Laat ons daar alvast het glas op heffen.
