’Elektronische’ live-optredens zijn altijd een wat vreemde bedoening geweest. Bij de stadiontechno van Underworld, Orbital of de Chemical Brothers zie je op het podium enkele schimmen gek doen achter een gigantisch mengpaneel en nu zijn er ook de laptop-bochelaars: jongemannen die via hun laptop van op het podium vreemde beats en geluiden door de boxen jagen. Kieran Hebden, alias Four Tet, is er zo één en we ontmoetten hem even voor zijn optreden op Les Nuits Botanique.
enola: Wat betekent live optreden voor Four Tet?
Kieran Hebden: "Live muziek maken voor een publiek is een vrij intense vorm van communicatie. Het is een heel ander ding dan thuis muziek maken waarbij je meer componerend en beredeneerd met songs bezig bent. Je hebt de reactie van het publiek waar je ook direct op kan inspelen. In het geval van elektronische muziek lijkt dat misschien wat vreemd, maar de technologie verandert heel snel en het idee van een elektronisch live optreden verandert dus ook. Iedereen zoekt daar zijn eigen vorm in. Soms gaat dat goed en soms is het een ramp: dan lijkt het inderdaad of er gewoon een CD staat te spelen en dat is best saai."
"Ik vind real-time improvisatie op de computer zeer belangrijk en probeer mijn optredens te benaderen als een free-jazz band. Iemand als John Coltrane maakte een album en elke avond dat hij optrad probeerde hij met de songs van dat album een stapje verder te gaan tot ze bijna onherkenbaar waren. Neem een nummer als "My favorite things"; als je daarvan de eerste en de laatste opname — een jaar of zes later — die Coltrane ervan gemaakt heeft vergelijkt, dan is dat bijna een nieuw muziekstuk. Ik wil hetzelfde doen. Met de huidige technologie is dat ook mogelijk. Je kan de meest bizarre improvisaties op je laptop doen."
enola: Ik heb ooit iemand van Sun Ra zien optreden en hij had een tafel vol instrumenten waarmee hij begon te improviseren en nu en dan zong hij wat of tokkelde hij op de tafel. Dat hele performanceaspect van free-jazz is niet aanwezig in wat jij doet. Vind je dat geen probleem?
Hebden: "Dat is niet zozeer een probleem voor mij, maar ik begrijp dat het publiek daar wel moeite mee kan hebben. De muziek is voor mij het belangrijkste bij mijn optredens. Toen ik die beslissing nam was ik me ervan bewust dat ik het hele visuele aspect van optredens opzij schoof en dat er eigenlijk niet echt iets te zien is op mijn optredens. Veel mensen die ik ken zoeken muzikanten voor hun optredens, maar ik geef dan liever wat tegengas. Het zou ook helemaal ingaan tegen wat ik met het album wilde doen. Het hele idee van Rounds was om geluiden te creëren die mensen onmogelijk kunnen maken zonder een computer, dus dat doe ik ook in mijn live-show."
"Het vreemde is dat ik heb gemerkt dat het publiek veel meer uit de bol gaat als ik alleen met een laptop optreed dan toen ik nog in een groep (Fridge, mvm) speelde. Ik heb de laatste tijd opgetreden voor overvolle zalen met een publiek dat compleet gek werd. Tot nu toe zijn de optredens dus best goed."
enola: Op basis van die ideeën en je muziek zou men je misschien eerder verwachten voor een zittend publiek in een kunstencentrum dan op een rockfestival, maar jij zegt nu dat de mensen helemaal uit hun dak gaan op jou muziek. Dat is toch vreemd?
Hebden:"Ik weiger om in kunstencentra te spelen. Als je daar optreedt dan hebben de organisatoren eigenlijk hun geld al gekregen nog voor de ticketverkoop begint. Ze krijgen subsidies dus maakt het eigenlijk ook niet zo heel veel verschil of er iemand komt of niet. Bovendien durven ze wat je doet overdreven intellectualistisch te bekijken. Ik hou van punk- en rockmuziek. Ik hou van soul en hiphop, dat soort dingen. Het is belangrijk voor mij dat mijn muziek ook binnen die traditie blijft. Ik hoop dat mensen naar mijn optredens komen om naar de muziek te luisteren en daar dan ook op een zeer impulsieve, emotionele en zelfs fysieke manier op reageren. Ik wil niet dat ze naar mijn optredens komen en naar de songs luisteren om er eens goed over na te denken. Ze moeten op dat optreden uit hun dak gaan en dan op weg naar huis mogen ze erover nadenken."
"Ik heb in het verleden wel al in kunstencentra opgetreden en de mensen daar zijn steeds zeer vriendelijk en behulpzaam en er wordt ontzettend goed voor je gezorgd, maar dat is niet hetzelfde als een echt cluboptreden. In een club voel je het zweet van honderden concerten van de muren druipen. Als je het podium opwandelt weet je dat je grote helden daar ook gestaan hebben."
enola: Je zei net dat je op Rounds geluiden wilde die een mens onmogelijk zonder computer kan maken. Ik had net het gevoel dat er heel wat organische muziek opstaat en dat je ook klassieke instrumenten als harp en piano gebruikt hebt.
Hebden:"Ja, maar dat komt allemaal uit de computer. Ik zal nooit een stukje gitaar live inspelen en dan met die melodie op de laptop verknippen en manipuleren. Ik gebruik de computer altijd als instrument, dus de muziek de je hoort is echt nooit door een mens ingespeeld. Ik sample wel een echte harp, gitaar of piano, maar alleen om de klank ervan te krijgen, die ik dan kan manipuleren en waarmee ik op de computer melodieën schrijf."
enola: Iedereen heeft het tegenwoordig ook over de crisis in de muziekindustrie, maar ik heb de indruk dat de kleine labels en undergroundartiesten daar niet zoveel last van hebben. Klopt dat?
Hebden:"Heel wat mensen downloaden mijn muziek als er een nieuwe plaat uitkomt. Rounds was lang voor de officiële release, toen de promo wel al verspreid was, op het internet te vinden. Misschien dat wel 20.000 mensen die CD gedownload hebben, maar het zo nogal belachelijk zijn om te gaan roepen dat ik daardoor 20.000 CDs minder verkocht heb. Het is waarschijnlijk eerder zo dat 1000 van die mensen sowieso de CD nog kopen om het album ook echt te hebben. Een heel deel van die downloaders zullen tegen hun vrienden zeggen dat ze iets goeds op het net gevonden hebben en die gaan de CD dan misschien ook nog kopen. Bij optredens zal ook wat meer volk komen opdagen omdat meer mensen mijn muziek ook effectief gehoord hebben. Via internet krijg je een extra vorm van mond-aan-mondreclame waardoor ik uiteindelijk waarschijnlijk meer CDs verkoop. Ik download zelf ook heel wat muziek. Voor een muziekfan is dat nu eenmaal een geweldig ding. De muzikanten die zich opwinden over dat downloaden zijn over het algemeen groepen die vroeger twintig miljoen albums verkochten en nu nog maar aan achttien miljoen komen. Ik vind dat behoorlijk ziek."
Hebden:"Van zodra je je muziek uitbrengt is die niet meer echt alleen van jou natuurlijk. Het lijkt me wat arrogant om te zeggen hoe mensen je muziek moeten beschrijven of ervaren. Dat kan nu eenmaal niet. Je brengt je muziek uit en laat de mensen het dan ontdekken op de manier dat zij willen. Dat hele labelen van muziek en al die subgenres vind ik ook wel een beetje idioot en het is de laatste tijd nogal aan het ontaarden. Het is natuurlijk deel van de industrie. Het gaat om de plaats van CDs en de rekkenindeling in de winkels bijvoorbeeld. Het maakt het voor journalisten ook gemakkelijker om korte, vlot leesbare tekstjes te schrijven."
"Het grote probleem ermee is dat we in de toekomst waarschijnlijk op die benamingen zullen terugkijken en merken dat ze eigenlijk nietszeggend zijn. Het zijn niet die termen die de mensen zullen bijblijven. Helemaal absurd wordt het als ze over scenes gaan beginnen. Men noemt mijn muziek doorgaans folktronica en ik zou deel zijn van een of andere folktronica-scene. Dat is wat mij betreft totale onzin, want het zou enkel waar zijn als de muzikanten die zogezegd in die scene zitten, het ook zelf zo zouden noemen. Zo’n scene moet organisch ontstaan en niet om dat een of andere pipo langskomt die verklaart dat we precies allemaal met hetzelfde ding bezig zijn." enola: Staat dat de muziek soms niet in de weg?
Hebden:"Soms wel ja, maar als mijn muziek daardoor meer mensen bereikt vind ik het niet zo erg. Ik heb veel in allerhande magazines gestaan met mijn nieuwe CD omwille van die zogenaamde folktronicascene en -hype. Ze zetten mij dan naast een hoop andere groepen en dat is op zich onzin, maar op die manier kom ik wel in de pers. Die hele folktronica-hype is eigenlijk veel gênanter voor de journalisten dan voor mij. (lacht)"
