106 min. / USA
Dat heet dan de second movie-blues: je hebt net een
waanzinnig populaire film gemaakt die iedereen de hemel in heeft
geprezen en nu is het aan jou. Wat doe je om dat succes op te
volgen? M. Night Shyamalan (hoeveel punten krijg je voor die naam
bij Scrabble?) werd met dit probleem geconfronteerd na zijn
verrassingshit ‘The Sixth Sense’, en
zijn antwoord was deze ‘Unbreakable’, een ontzettende
meevaller.
Op het eerste zicht zou je denken dat Shyamalan opnieuw dezelfde
film heeft gemaakt: het is opnieuw een thriller mét een verrassend
einde, opnieuw ligt het tempo relatief traag en opnieuw speelt
Bruce Willis de hoofdrol. Maar ga dieper kijker dan die
oppervlakkigheden, en je ziet dat er wel degelijk heel wat is
veranderd.
Willis speelt deze keer David Dunn, een veiligheidsagent voor een
universitair footballteam. Dunn kruipt als enige overlevende uit
een treinwrak, waarna zijn leven langzaam maar zeker begint te
veranderen. We leren hem kennen als een loser die een winner had
kunnen zijn: zijn huwelijk is nagenoeg ten einde en zijn zoontje
beschouwt hem als een soort van held, zonder dat David weet hoe hij
hem de waarheid moet vertellen: dat hij ook maar een gewone man is.
Zijn baan is ook een doodlopend straatje: hij had veel liever zelf
op een footballveld gestaan dan ernaast.
Dan vindt David een briefje onder de ruitenwissers van z’n wagen,
met de simpele vraag hoeveel dagen van z’n leven hij al ziek is
geweest. Het briefje is afkomstig van stripverhaalverzamelaar
Elijah Price (Samuel L. Jackson), een man de z’n hele leven lang
van en naar de ziekenhuizen heeft gependeld als gevolg van een
ziekte die ervoor zorgt dat zijn beenderen bij het minste breken.
De kinderen noemden hem vroeger Mr. Glass.
De suggestie die Elijah maakt, is dat indien hijzelf een zeer
kwetsbaar persoon is, logica dicteert dat er ook een onkwetsbare
man rondloopt. Iemand die nooit ziek kan worden of gewond geraken.
David.
Stripverhalen spelen een grote rol in de Amerikaanse cultuur, en
hier krijgen we een zeer mooi voorbeeld van hoe diep de strips wel
in het collectieve bewustzijn ingebed zijn. In wezen is de hele
plot van de film de eerste akte van een eerste stripverhaal uit een
reeks: de wording van de held. We zien hoe Willis ontdekt wie hij
is, maar het komt niet tot een apocalyptische climax met een
slechterik die in de eerste plaats al niet aanwezig is in de film.
Dat zou in een stripverhaal wel zo zijn, maar dat is niet wat
Shyamalan interesseerde. Deze film is zijn ode aan het
stripverhaal, en de wording van de held is genoeg voor hem.
Daar zie je al meteen hoever ‘Unbreakable’ afwijkt van ‘The Sixth Sense’; waar die film over het
aanvaarden van de dood ging, gaat deze over stripverhalen. Een
lichter onderwerp, natuurlijk, maar vergis u niet: dit is een
sombere, duistere, trage film die de aandacht van het publiek
vraagt. Vanaf het begin werkt Shyamalan met ellenlange takes:
heelder scènes worden in één enkele camerabeweging opgenomen om een
bepaald tempo op te wekken, een bepaalde sfeer te creëren. Bekijk
bijvoorbeeld de openingsscène in de trein: vijf minuten, geen cuts.
Geen enkele. En die truc wordt nog vaak toegepast.
Shyamalan weet duidelijk wat hij wil, visueel gezien: de hele film
is doordrongen van de kleur blauw en de mise-en-scène werd
duidelijk geconstrueerd om de set-up van veel Amerikaanse
stripverhalen na te bootsen: het shot van Willis in z’n blauwe
regenjas, bijvoorbeeld, had zo uit een Batmanverhaal kunnen komen.
Het heeft dezelfde look, dezelfde textuur.
Willis speelt even onderkoeld als we hem dat zagen doen in ‘The Sixth Sense’, en opnieuw werkt het. Dit
is geen film van uitgesproken emoties, maar ingehouden gevoelens en
gedachten. Misschien is dat iets dat we niet meer gewend zijn:
doorgaans wordt ons, zeker in Amerikaanse films, in het gezicht
gesmeten wat we moeten denken en voelen; hier moeten we zelf onze
conclusies trekken aan de hand van wat we zien in kleine trekjes om
de mond van de personages, hun ogen en hun bewegingen. Samuel L.
Jackson is zo mogelijk nog beter, in een rol die een zeer dubbele
bodem vereist én bevat. Bij een tweede visie, met de voorkennis van
wat er gaat komen, werkt het einde bijvoorbeeld nog beter, en wordt
de laatste monoloog van Jackson werkelijk intriest, en perfect
gespeeld.
Shyamalan neemt hier een enorm risico door een inspanning te vragen
van z’n publiek: je moet zelf als toeschouwer de helft van het werk
doen door je over te geven aan het trage tempo, aan de
hypnotiserende look en de totaal onderdrukte emoties. Ik heb al
heel wat mensen gehoord die dit saai vonden. Persoonlijk fascineert
de film me elke keer meer. Er valt zo ongelooflijk veel in te
vinden. Ga alstublieft zoeken.
http://bventertainment.go.com/movies/unbreakable/intro.html
