Ze zijn terug te vinden in elke middelbare school, overal ter
wereld: de strebers, de overachievers, die seutjes die op elke
vraag van de leerkracht ogenblikkelijk hun arm de lucht in steken
en eeuwig en altijd haantje de voorste moeten zijn bij alles wat er
georganiseerd wordt. Een toneelopvoering. Een sportclub. De
schoolbibliotheek. De leerlingenraad.
In ‘Election’, een schitterende zwarte komedie van Alexander
Payne, heet deze streber Tracy Flick, gespeeld door Reese
Witherspoon. Zij is het soort leerlinge dat in ertoe in staat is
een paar honderd cakejes te bakken met “vote Flick” er in glazuur
op geschreven om haar verkiezing tot klassevoorzitster toch maar te
garanderen. Die over lijken zou gaan om haar doelen te
bereiken.
Ze wordt in haar ambities gehinderd door Paul Metzler, een suffe
maar onschadelijke sporter die na een kwetsure geen football meer
kan spelen en dan maar aan de verkiezingen meedoet, en door zijn
zus Tammy, een al dan niet lesbische schoolanarchiste die zichzelf
verkiesbaar stelt om een einde te maken aan al die domme
vergaderingen. Maar in de eerste plaats door haar leerkracht
Engels, Jim McAllister, die het gevaar in haar tomeloze ambitie
herkent en haar wilt leren hoe een nederlaag smaakt.
Het mooie aan ‘Election’ is dat geen van deze personages een
karikatuur is – Tracy kan onvoorstelbaar irritant zijn, maar we
krijgen ook andere kanten van haar te zien. Zo is er een scène in
een restaurant, waarin ze op een schaamteloze manier verleid wordt
door een collega en vriend van Jim; een leerkracht die de
eenzaamheid van een leerlinge misbruikt. Opeens krijgen we Tracy te
zien als een slachtoffer van haar eigen karakter, een eenzaam kind
dat eender wat zou doen om geaccepteerd te worden. En bij gebrek
aan acceptatie, haar dagen dan maar gaat vullen met het
achternajagen van de ene ridicule ambitie na de andere.
En ook McAllister is meer dan zomaar een goedbedoelende
leerkracht. Een lesje in nederigheid zou duidelijk geen kwaad
kunnen voor Tracy, maar dat is niet het einde van het verhaal –
McAllister is zelf een loser, die zijn vrouw niet zwanger kan maken
(vrijen betekent in zijn huis weinig meer dan een copulatiesessie
met als enige doel de conceptie), en bijgevolg zijn toevlucht zoekt
tot in de kelder weggestopte pornovideo’s en geile blikken in de
décolleté van de buurvrouw. Hij wil Tracy zien verliezen opdat ze
ook eens zou voelen wat hij continu voelt – omdat Tracy in zijn
ogen een eeuwige winner is. En niets is zo ergerlijk voor een loser
dan een winner.
Driedimensionele personages zijn zeldzaam in films tegenwoordig,
maar zijn uiteraard maar zo geloofwaardig als de acteurs die er
gestalte aan geven. Matthew Broderick is Jim McAllister, en speelt
hem met een prachtige overtuiging – een vat vol frustraties dat elk
moment kan ontploffen. Ferris Bueller heeft een midlife-crisis
gekregen.
Reese Witerspoon speelt Tracy Flick op een perfect nasale,
bekrompen manier – gehuld in plooirok en witte blouse, haar haar in
een strenge dot achteruit getrokken, gaat ze voor de microfoon in
de sportzaal staan om haar beloftes voor de komende
verkiezingsstrijd te maken, en we geloven elk afgenepen woord dat
ze zegt.
‘Election’ is een film van goed uitgewerkte details – de film
speelt zich af een totaal realistische wereld waarin de auto’s vuil
zijn en de mensen vaak lelijk. Waarin een man die zich voorbereidt
op een buitenechtelijke liaison snel even zijn geslachtsdelen wast
en een jongen die op z’n bank in slaap valt, ligt te kwijlen.
Regisseur Alexander Payne weet duidelijk hoe hij z’n materiaal moet
aanpakken om bitterheid te vermijden, maar toch zeer scherpe
observaties te maken over zowel de winners als de losers van het
schoolsysteem. Hij werkt visuele thema’s in zonder opdringend te
worden – denk maar aan het herhaaldelijke gebruik van vuilnisbakken
in de film, het contrast tussen de ronde vormen waarmee McAllister
steeds geassocieerd wordt en de hoeken en rechte lijnen van Tracy.
Het is er wel, maar het wordt je niet in het gezicht geduwd.
‘Election’ is een door de personages gedreven film, goed
geschreven en gerealiseerd, die zeer reëel zal overkomen voor
iedereen die zich z’n schooltijd nog kan herinneren.
http://www.electionmovie.com
