135 min. / USA
In de eerste ‘Matrix’ zat een scène waarin Neo (Keanu
Reeves) een jongetje ontmoette dat lepels kon buigen door de kracht
van z’n geest. Toen Neo hem vroeg hoe hij dat deed, antwoordde het
jongetje: “Simpel. Je moet gewoon inzien dat er helemaal geen lepel
is.” Toepasselijke woorden voor ‘The Matrix: Reloaded,’ een film
die ons er meer dan twee uur lang van probeert te overtuigen een
diepzinnige actiefilm met filosofische, zelfs mythische dimensies
te zijn, maar uiteindelijk, als je goed kijkt, niet kan verbergen
dat het niets méér is dan enkel een actiefilm. Een vaak erg goeie
actiefilm, dat wel, maar toch… Er is geen lepel.
Onbestemde tijd na het einde van de eerste film vechten Neo,
Trinity (Carrie-Anne Moss), Morpheus (Laurence Fishburne) en de
andere verzetsstrijders nog steeds tegen de machines die de wereld
hebben overgenomen. De rest van de mensheid leeft nog altijd in de
matrix, de computergegenereerde simulatie van de werkelijkheid die
hun geesten in slavernij houdt en hun lichamen als energiebron
gebruikt.
De laatste mensenstad, Zion, die zich ergens nabij de kern van de
aarde bevindt, is in gevaar – 250.000 Sentinels (vijandige
machines), boren zich een weg naar hen toe, en enkel The One (let
op de geniaal gevonden anagram van Neo), kan hen redden.
Dat is het eigenlijk wel. Dat is het verhaal. Wat daarop volgt, is
weinig meer dan een hindernissenparcours, waarin Neo raad vraagt
bij het Orakel, te horen krijgt wat hij moet doen en dat begint uit
te voeren. De structuur van het verhaal had niet klassieker kunnen
zijn, met een held die op weg is om een opdracht te volbrengen en
gaandeweg halt moet houden bij verschillende vrienden en vijanden –
en ongeacht bij welke van de twee hij terechtkomt, bij élke halte
krijgt hij zowel een gevecht af te handelen, als een portie
filosofie voor beginners te verwerken. Die opbouw doet verdacht
sterk denken aan een ouderwets ridderverhaal, met een heldhaftige
hoofdfiguur die om de heilige graal te vinden, eerst een paar
andere ridders, tovenaars en draken dient te overwinnen.
Larry en Andy Wachowski willen dan misschien wel een waarschuwing
formuleren tegen overmatige afhankelijkheid van machines, maar
ironisch genoeg doen ze dat dan wel in een film die voor een groot
gedeelte computergegenereerd is. Waar zou The Matrix staan zónder
machines? Zoals het gezegd wordt in de film: “macht over machines
betekent dat je op elk moment de stekker uit kunt trekken.” Trek de
stekker uit deze film en wat hou je over?
Niet erg veel, vrees ik. We krijgen personages die nauwelijks
verder worden uitgediept dan in de vorige episode, en die zich
uitdrukken in dialogen die zo hoogdravend zijn, zichzelf zo ernstig
nemen dat je zou denken dat George Lucas ze geschreven heeft.
Luister alleen maar eens hoe vaak Morpheus het woord must gebruikt,
in plaats van have to. Of naar zijn speech in Zion. Je voelt gewoon
hoe hij wil uitschreeuwen: once more unto the breach, dear
friends!
Wat we verder nog krijgen is een plot die zonder de introductie van
een nieuwe premisse, zoals we kregen in deel één, of de voldoening
van een einde waarin alles wordt afgehandeld, nogal levensloos
overkomt. Het verhaaltje is slechts een voorwendsel voor de
actiescènes en gaat niet echt ergens naartoe, behalve dan naar deel
drie, (maar daarop is het nog wachten tot in november), én naar een
laatste scène van filosofische uiteenzettingen waarin het publiek
getrakteerd wordt op een behoorlijke mind-fuck. U zult zichzelf in
behoorlijk wat mentale bochten moeten wringen om wijs te worden uit
wat ze ons op het einde nog allemaal komen vertellen.
Maar goed, de stekker steekt nu eenmaal stevig in het stopcontact
voor ‘Reloaded’, en er worden mooie dingen gedaan met die
computers. De enige échte reden om te gaan kijken zijn de special
effects, de actiescènes. De vraag waar iedereen mee bleef zitten
naarmate de tijd tussen deel één en twee verstreek, was of de
regisserende broertjes wel iets zouden kunnen vinden waarmee ze de
technologische vernieuwingen van de eerste film zouden kunnen
overtreffen. De beruchte bullet-time fotografie werd onderhand al
honderd keer nagedaan in andere actiefilms, en wat dradenwerk
betreft, kregen we projecten als ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’,
die alles uit de eerste Matrix overtrof op dat gebied. Het antwoord
is dat ze hun trucjes van vorige keer net één stapje verder hebben
laten gaan. Alles is méér, groter, sneller, beter. Een gevecht
tussen Neo en een honderdtal agenten Smith (Hugo Weaving kloont
zichzelf, en hij is een acteur die dat verdient), en een 15 minuten
durende achtervolging over een snelweg met Trinity op een motor,
Morpheus bovenop een vrachtwagen en Neo in de lucht, behoren tot de
absolute hoogtepunten in een actie-extravaganza dat van begin tot
eind op je in blijft beuken. De special effects zijn in deze
nagenoeg perfect.
Maar ook daar zat ik weer met een dubbel gevoel. Het is allemaal
enorm spectaculair, maar niet erg spannend (dat zijn twee
verschillende dingen). Hoe kan het dat ook zijn, als je weet dat
alle hoofdfiguren nagenoeg onkwetsbaar zijn? Lààt Morpheus van die
vrachtwagen vallen – denk je dat hij dat niet zal overleven? Als je
ziet wat voor stunts hij in de rest van de film haast achteloos van
zich afschudt, wordt het moeilijk om je er veel zorgen over te
maken.
Blijft er nog een troep acteurs over die hun best doen om op geen
enkel moment tijdens de film te lachen, en daar wonderwel in
slagen. Alle humor in ‘The Matrix: Reloaded’ wordt bewaard voor een
sequens ergens in het midden (die met Monica Bellucci,
meerbepaald), en voor het overige is dit een verdomd sombere
bedoening – de wereld redden is geen lachertje. Laurence Fishburne
heeft voldoende présence om in zowat élke rol memorabel te zijn,
Keanu dude Reeves moet het dan weer hebben van zijn vermogen ten
alle tijden cool te blijven achter zijn zonnebrilletje. Een
brilletje dat trouwens opvallend vaak een reflectie van een lamp of
een camera laat zien, als u goed oplet.
Voor een beter verhaal, met betere personages en actiescènes die
ook effectief ergens toe leiden, kan ik u nog steeds ‘X2’ aanraden. Pretentie is immers niet
altijd een garantie voor kwaliteit. Free your mind, wees anders dan
de anderen, en wacht rustig op de dvd.
http://www.whatisthematrix.com/
