Na een geslaagde samenwerking in de televisiereeks Heterdaad besloten de acteurs Kris Cuppens en Dirk Tuypens zich af te zonderen in het Dommelhof in Neerpelt. Net zoals veel mensen waren ze verbouwereerd over de gevolgen van de oorlog in (ex-)Joegoslavië. Hieruit groeide Vaderland, een voorstelling over de gevolgen van oorlog en een stuk dat door de jongste verkiezingsuitslagen een zeer actueel karakter krijgt.
Vaderland vertelt het verhaal van twee broers, Hendrik en Hubert Dewit. Hun vader heulde tijdens de tweede wereldoorlog op een zeer bewuste manier met de Duitsers. Op de koffietafel van de begrafenis van hun oudere broer, Marcel, raken ze zat en halen ze samen herinneringen aan vroeger op. Allemaal herinneringen die getekend zijn door de oorlog, door het vertrek van hun vader naar Oost-Duitsland en zijn latere vlucht naar Latijns-Amerika. Na diens vlucht over de oceaan krijgen moeder en kinderen de te zware rekening gepresenteerd. Het duurt dan ook niet lang of het gezin valt uit elkaar en de kinderen worden bij tantes en nonkels ondergebracht. Slechts eenmaal zien de broers hun vader terug, in Spanje, na de dood van de moeder.
Het verhaal dat het stuk brengt over de familie Dewit, is dat van vele families in Vlaanderen. Steeds gaat het over dezelfde ontgoocheling en verdriet bij het vertrek van de vader en de hoop dat hij zal terugkeren. Het grote verhaal van de oorlog wordt verpakt in een kleiner verhaal van een ontwricht gezin dat de geschiedenis van een hele samenleving illustreert. Door de repressie worstelen de broers ongemeen lang met het verleden van hun vader. Zonder dat zij het wilden, is de grote oorlog ook hun oorlog geworden en illustreert hun verhaal een collektief verhaal.
In een zestal scènes brengen Tuypens en Cuppens het verhaal van de vader die gaat vechten voor Duitsland. Het begint met het ophalen van de herinneringen aan de koffietafel. Ze verbeelden ook het afscheid tussen de vader en de oudste zoon, Marcel, en het schrijven van brieven van de vader aan de zonen en vice versa. Vervolgens is er de ontmoeting van Marcel met de vader in Spanje. De cirkel is rond wanneer ze na de koffietafel terug naar huis keren. De centrale vraag doorheen de voorstelling is de zoektocht naar de schuldige voor de feiten. Het antwoord op die vraag vullen de broers erg verschillend in. Vader en moeder bedoelden het beiden goed, maar waar is het dan misgelopen? Hierbij aansluitend een andere vraag die terugkeert in het stuk: wanneer houdt een vader/moeder op vader/moeder te zijn?
Beide acteurs, Dirk Tuypens en Kris Cuppens, spelen hun twee personages erg overtuigend en weten zonder problemen over te stappen van de ene rol in de andere. Met slechts één attribuut, een bril, is het duidelijk wanneer zij ofwel Rik en Bert spelen ofwel de vader en Marcel. De scènes waarin zij de zatte broers spelen, zijn zeer sober neergezet. Af en toe overdrijven ze hierin lichtjes, maar het wordt nooit een parodie.
In het zeer eenvoudige en vrij donkere decor van de koffietafel speelt het Adagio van Albinoni, een droevig stuk zoals er maar weinig geschreven zijn. Hierdoor voel je als toeschouwer meteen de ernstige, sombere en tegelijk erg grimmige sfeer van het stuk. De ernstige sfeer is hier en daar wat doorspekt met humoristische zinsneden over de oorlog.
Hoewel de vader meer dan eens het beeld probeert op te hangen van de goede vader, van de man die geen keuze had en wel naar Duitsland moest gaan, is het overduidelijk dat het in het stuk gaat om een rasechte collaborateur. Kortom, een man die nooit getwijfeld heeft aan de ‘grote meneer’ Hitler en meende dat hij door te gaan vechten in Oost-Duitsland zijn gezin en de wereld echt verder vooruit ging helpen: "Duitsland is kinderland, want meneer Hitler weet wat goed is voor de kinderen en voor iedereen." Dit blijkt onder meer wanneer Marcel zijn vader gaat opzoeken. Op dat ogenblik is het standpunt van de vader nog steeds niet gewijzigd en heeft hij geen rancune over zijn verleden.
In eerste instantie is het een stuk dat handelt over oorlog, en niet over de collaboratie of de repressie. De acteurs zijn van mening dat oorlog niets oplost, maar dat het alles gewoon erger maakt. De haat die zich manifesteert in de oorlog zit ingebakken in de volgende generaties en zal er niet uitgaan. Hoewel de voorstelling meer dan een jaar oud is, blijft ze actueel. De oorlog in Joegoslavië mag dan wel ‘opgelost’ zijn, Israël stevent af op een nieuwe oorlog en Vlaanderen kende opnieuw een zwarte zondag.